روز ۹۵ - نظر دادن یا ندادن، مسئله این است![۱]

توی چرایی و چگونگی نظر دادن باید نظر مثبت/تشویقی و منفی/انتقادی رو از هم تفکیک کنیم چون مسائل متفاوت و بعضا متناقضی دارن. برای همین توی دو بخش می‌نویسم. این نوشته درباره‌ی نظرات مثبت‌ یا تشویقی‌ه.

[اندکی چرایی] اولین موردی که همیشه قبل از نظر دادن باید بهش توجه کرد اینه که چه لزومی به نظر دادن هست؟ جواب این سوال برای نظرهای مثبت/دوستانه و نظرهای منفی/سازنده متفاوته. در واقع درست برعکس هم‌ه!

بیشتر ما [شاید اکثر ما] نیاز به حمایت و پذیرفته شدن از جامعه‌ی اطراف خودمون رو داریم. این نیاز رو می‌تونیم هم در گرفتن نظر مثبت از دیگران [که اثر تشویقی داره] برای خودمون مرتفع کنیم و هم با دادن نظر مثبت به دیگران! صمیمیت و احترامی که از قِبَلِ این نظر برامون فراهم می‌شه هم همون اثر تشویقی رو داره. می‌دونم که می‌دونید منظورم تملق و چاپلوسی نیست.

در این بین هم هستند کسانی که مدت‌ها در خانواده و اجتماع نادیده گرفته شدن؛ بعضا کاملا ناجوانمردانه! از پدر و مادر بگیر تا صاحب کسب، کارمند اداره‌های مختلف، سرویس‌های اینترنتی اغلب ایرانی که با رفتارشون احساس بی‌ارزش بودن یا نامحترم بودن رو بهشون القا کردن و می‌کنن. البته این توجیهی برای رفتار زشت بعضیا یا کلمات رکیکی که به کار می‌برن، نیست ولی نمی‌شه از همه‌ی جامعه انتظار داشت که حس ارزشمند بودن رو برای خودشون از درون ایجاد کنن و بازیچه‌ی رفتار بقیه نشن. پس بعضیا بیشتر به این احساس حمایت و ارزشمند بودن از طرف دیگران نیاز دارن.

خیلی وقت بود که فکر می‌کردم که چطور باید با این سبک از فحاشی چه در نظرات زیر پست‌ها و چه در بازخوردهایی که مثلا در نزدیکا می‌گیریم برخورد کرد. چرا بعضی از کاربرها وقتی می‌خوان مسائل‌شون رو باهم/با نزدیکا مطرح کنن انقدر بی‌ادبانه و همراه با تهدید و ارعاب می‌گن؟ جواب این سوال خیلی ساده و واضح خودش رو نشون داد. زمانی که پشتیبانی در جواب به همه‌ی کاربران فارغ از حرف و لحن‌شون گفت «کاربر محترم سلام ....» دو تا اتفاق مهم افتاد! یکی اینکه جواب دادن پشتیبانی همیشه از استرس کاربر کم می‌کنه و می‌فهمه که بهش توجه شده، پس کاربر یکم آروم می‌شه. دوم اینکه وقتی به کسی گفتید محترم، سعی می‌کنه محترم باشه! این یه جور انداختن طرف توی رودربایستی با خودشه! یعنی توی دیالوگ بعدی، کاربری که قبلا فحاشی می‌کرده نه تنها تغییر لحن داده و کاملا محترم شده که بعضا نوشتاری هم جواب داده! فرهیخته شده اصلا! یعنی در مرحله‌ی اول، حرف نادرست/ناپسندشون رو به خودتون نمی‌گیرید؛ در واقع اون نقشه/بازی که برای کشوندن شما به ورطه‌ی بی‌ادبی/بی‌احترامی کشیده رو نادیده می‌گیرید در مرحله‌ی دوم، شما نقشه/بازی محترمانه‌تون رو، رو می‌کنید!

[اندکی چگونگی] نکته‌ی مهمی که در مورد نظر مثبت وجود داره اینه که وقتی داریم نظر می‌دیم، خودمون رو با اون فرد مقایسه نکنیم. چون دو تا اتفاق ممکنه بیفته؛
یا دچار خود کم بینی و افسوس بشیم. مثلا بگیم «خوش به حالت ...». با اینکه این نظر مثبتی‌ه ولی بار حسرت‌ناک(!) داره.
یا توی رقابت بیفتیم و بخوایم خودمون رو هم نشون بدیم. مثلا بگیم «احسنتم تو هم به جمعِ ما، این کار انجام دهندگانِ مُتِرَقّی اضافه شدی!» به ظاهر نظر مثبتیه ولی این جمله داره می‌گه که ما زودتر از تو این به فکرمون رسیده و انجام دادیم! هرچند ناخودآگاه و در لفافه می‌گیم ولی مخاطب از آنچه شما فکر می‌کنید باهوش‌تر است!

منابع انرژی فسیلی محدود هستند ولی خلاقیت و انرژی‌ای که با خودش میاره کاملا نامحدوده و برای تحسین کردن یه نفر لازم نیست که خودمون رو تحقیر کنیم و بالعکس. همه‌مون قابل تحسین هستیم؛ هرکی در نوع خودش.

روز ۹۰ - میای با شخصیت هم بازی کنیم؟

یه تئوری توی ارتباط آدم‌ها هست، به نام تئوری بازی‌ها. دقیقش یادم نیست اما کلیتش اینه که قبل از این تئوری می‌گفتن که آدم‌ها سه بخش توی شخصیت‌شون دارن، بالغ و والد و کودک. توی تئوری بازی‌ها می‌گه روابط بین آدم‌ها رو حالت‌های مواجهه‌ی این سه بخش آدم‌ها با همدیگه تشکیل می‌ده. مثلا والد اولی با والد دومی. والد اولی با بالغ دومی و الی آخر. بعد توی این مواجهه یه سری الگوی رفتاری تکرار شونده به وجود اومده که اسمش رو گذاشتن بازی. چون آدم‌ها درگیرش می‌دن و حالت برخورد دو نفر مثل توی بازی‌ه. دقیق‌ترش رو می‌تونید توی نوشته‌های اریک برن با عنوان بازی‌ها بخونید. توی ایران هم دکتر علی بابایی‌زاد خیلی به این مبحث علاقه‌منده، صوت و تصویر سخنرانی‌هاش توی اینترنت هست.

حالا این حرفا که چی؟ یه بنده‌خدایی هست که هر وقت برخلاف میلش حرف می‌زنی/کاری می‌کنی، سعی می‌کنه تو رو وارد یکی از بازی‌هاش کنه و هربار با اینکه از بازی‌ش خارج می‌شم ولی ناراحتم می‌کنه. امشب برای نوشتن، دو تا موضوع رو تا نصفه پیش رفتم ولی تصمیم گرفتم درباره‌ی این موضوع بنویسم.

این بازی که دقیق نمی‌دونم اسمش چیه، اینطوریه که تو تا وقتی که با من موافقی یا به حرف من گوش می‌دی همه چیز خوب پیش می‌ره. در غیر اینصورت احساس گناه/حقارت کن. مثلا بنده‌ی خدا می‌گه چقدر طرف زرنگه، داره همه‌ی مدارج دانشگاهی رو پشت هم می‌گیره. اگه جواب بدی که داشتن مدرک دانشگاهی به خودی خود نشانه‌ی زرنگی/نبوغ/توانایی/... نیست، جواب می‌ده: چون تو «تنبلی» مدرک نگرفتی؟
یعنی به جای اینکه سر موضوع بحث کنه، شما رو تحریک می‌کنه وارد بحث شخصی بشید. اگه راجع به علتی که مدرک نگرفتید یا تنبل بودن/نبودن خودتون حرف بزنید وارد بازی اون شدید.
یا مثلا می‌گه بیا بریم فلان جا. اگه خیلی منطقی توضیح بدی که کاری دارم و نمی‌تونم، جواب می‌ده: باشه عیبی نداره به کارات برس

به عنوان یه آدم حساس بذارید این جمله رو یکم توضیح بدم.

وقتی یه نفری توی همه‌ی جملاتش علامات نگارشی مثل نقطه و ویرگول و ... نمی‌ذاره، خب نمی‌ذاره. اما وقتی توی بعضی از جملاتش نمی‌ذاره چند جور لحن رو می‌رسونه: ممکنه عجله داشته باشه. ممکنه عصبانی شده باشه و براتون ارزش قائل نیست. که این جمله به معنای دوم نزدیک‌تره.
وقتی یه نفری همیشه رکه، این جمله همین معنی که نوشته شده رو می‌ده. وگرنه ممکنه معنی متضاد داشته باشه یا عمدا بخشی از جمله حذف شده باشه. مثلا باشه عیبی نداره به کارات برس ولی یادت باشه کارات رو به من ترجیح دادی!
توی فضای واقعی معمولا لحن خیلی سریع‌تر پیام رو می‌رسونه اما توی فضای مجازی بعضی‌ها عمدا جملاتی که معنی جمله رو به خوبی می‌رسونه و نیازی به لحن نداره رو حذف می‌کنن و بقیه‌ی جمله دو پهلوئه.
اگه دیالوگ رو به هر شکلی ادامه بدید وارد بازی شدید. اگه بگید حالا یه بارم من کار دارم و سعی کنید بگید که لحنت رو فهمیدم، احتمالا می‌شنوید که تو همیشه اینطوری بودی! اگه خودتونو بزنید به اون راه و بگید ممنون که درک می‌کنی، ممکنه ادامه‌ی جمله رو بشنوید: تو همیشه کارت رو به من ترجیح دادی. به کارات برس جمله‌ی امری و تنده. کسی که آدم رو درک می‌کنه احتمالا نمی‌گه به کارات برس، می‌گه باشه عیبی نداره، ایشالا یه وقت دیگه می‌بینمت. یا حتی باشه عیبی نداره. همین. یا سعی می‌کنه با لحن بهتری بنویسه کارهات رو انجام بده. کارات آخه؟

گاهی وقت‌ها می‌شه یه مرحله جلو رفت و دید منظورش چی بوده اما احتیاط کنید. در مورد همه این‌کار رو نکنید. چون ممکنه جوابی بشنوید که دیگه نتونید وارد بازی نشید!